اسکیتبوردینگ به عنوان یک ورزش هیجانانگیز و جوانپسند، در سالهای اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است. این ورزش که ریشههایی عمیق در فرهنگ خیابانی و زندگی شهری دارد، اخیراً به عنوان یک رشته المپیکی معرفی شده است. در این مقاله، به بررسی تاریخچه، اهمیت و تأثیر اسکیتبوردینگ در بازی های المپیک میپردازیم.
حضور اسکیتبوردینگ در بازی های المپیک
اسکیتبوردینگ برای نخستین بار در بازی های المپیک توکیو ۲۰۲۰ به عنوان یک رشته رسمی معرفی شد. این تصمیم نه تنها نمایانگر رشد این ورزش در سطح جهانی بود، بلکه نشان دهنده تغییر نگرش به ورزشهای پویا و غیرسنتی نیز محسوب میشد.
انتخاب توکیو به عنوان اولین مکان برای اجرای این رشته، به دلیل فرهنگ جوانپسند و حمایتهای گستردهای بود که از اسکیتبوردینگ و سایر ورزشهای خیابانی صورت گرفته بود.
دو بخش اصلی برای مسابقات اسکیتبوردینگ در بازی المپیک توکیو وجود داشت: «پارک» و «اسکیترگ» که هر کدام نیاز به مهارتهای مختلف و تکنیکهای خاص خود دارد. این تنوع، به ورزشکاران این امکان را میدهد که تواناییهای خود را در شرایط مختلف به نمایش بگذارند.
رقابتهای اسکیتبرد در المپیک تابستانی ۲۰۲۴ از ۲۸ ژوئیه تا ۷ اوت در میدان کنکورد برگزار خواهد شد و برای دومین بار از زمان ورود رسمی این ورزش به برنامه المپیک سه سال پیش در توکیو ۲۰۲۰ است.
با نمایش استعدادهای جوان و افزایش مداوم سطح رقابت، المپیک پاریس ۲۰۲۴ شاهد حضور بیشتر اسکیتبازان در چهار رویداد مدالی (استریت و پارک برای مردان و زنان) خواهد بود، در حالی که تعداد شرکتکنندگان به تدریج از ۸۰ در توکیو به ۸۸ افزایش یافت.
اسکیت بورد چیست و چگونه به محبوب شد؟
اسکیتبُرد یا اسکیتبورد یا در واقع همان تخته اسکیت که در زبان انگلیسی به آن (Skateboard) میگویند، یک وسیله ورزشی و تفریحی است که از دک (تخته) چوبی یا پلاستیکی مستطیل شکل، چهار چرخ و یک سیستم راندن تشکیل شده است.
به طور کلی میتوان گفت، از نظر فنی، اسکیت بورد شامل اجزای مختلفی است که هر یک نقش مهمی در عملکرد کلی آن دارند. این اجزا شامل تخته، چرخها، بلبرینگها، و رکابها (trucks) میباشند.
در گذشته، تختههای اسکیت به شیوهی تختههای موجسواری و از چوب و فلز ساخته میشدند و در شکل آن هیچگونه فرورفتگی وجود نداشت. چرخها از فولاد و با ترکیب خاک رس ساخته میشدند و از استحکام کمتری برخوردار بودند. هر تخته اسکیت از چندین قسمت تشکیل شده است.
این ورزش در طی سالها توسط بسیاری از اسکیتبازان شکل گرفته و تحت تأثیر قرار گرفته است. گزارشی در سال ۲۰۰۹ میلادی نشان داد که بازار اسکیتبردینگ به ارزش تقریبی ۴٫۸ میلیارد دلار، در درآمد سالانه و با ۱۱ میلیون و ۸۰ هزار اسکیت باز فعال در جهان است.
اسکیتبردینگ یک ورزش مخاطرهآمیز است که در برگیرنده سوار شدن، کنترل و انجام حرکات نمایشی با استفاده از یک اسکیت بورد است. در آن فرد به صورت ایستاده بر روی تخته کوچکی که بر روی چرخها نصب شده است سوار میشود.
طراحی این وسیله بهگونهای است که بتواند حرکات و مانورهای مختلفی را انجام دهد که این امر موجب محبوبیت آن در بین جوانان و نوجوانان شده است. اسکیت عمودی (که «ورت» نیز نامیده میشود) دارای آکروباتیک هوایی است و در نیم لولههایی انجام میشود که در ابتدا برای تقلید از استخرهای خالی ساخته شده بودند.
این ورزش میتواند به عنوان یک فعالیت تفریحی، یک کار هنری، یک شغل، یا یک روش برای حمل و نقل در نظر گرفته شود. همچنین به عنوان یک ورزش حرفهای در نظر گرفته میشود که طیف وسیعی از مسابقات، از جمله مسابقات عمودی و خیابانی دارد. بهطوریکه اسکیتبوردینگ در بازی های المپیک نیز راه یافته است.
استایل خیابانی ترفندهایی دارد که در یک محیط شهری واقعی یا شبیهسازیشده با پلهها، ریلها، طاقچهها و سایر موانع انجام میشود. اسکیت بورد به عنوان خردهفرهنگی برای جوانان، توسعه یافته است که بر خلاقیت و فردیت تأکید دارد و جایگزینی برای ورزشهای تیمی است که به طور رسمی سازماندهی و عمدتاً توسط بزرگسالان کنترل میشود.
اسکیت بورد به دلیل قابلیتهای بینظیرش در ایجاد حرکات نمایشی و فنون مختلف یکی از محبوبترین ورزشها در بین جوانان است. ورزشکاران حرفهای با استفاده از این وسیله میتوانند حرکاتی از جمله “أول تیپ” (ollie)، “کیک فلاپ” (kickflip) و “گریند” (grind) را اجرا کنند که هر یک به تنهایی نیاز به مهارت و تمرین مداوم دارد.
همچنین، اسکیت بوردینگ به عنوان یک فعالیت اجتماعی نیز شناخته میشود، چرا که بسیاری از اسکیت بازان در مکانهای عمومی مانند پارکها و پیادهروها جمع میشوند و با یکدیگر تمرین میکنند و تکنیکهای جدید را فرا میگیرند.
تخته معمولاً از چوبهای مقاوم ساخته میشود که میتواند وزن و فشارهای ناشی از پرشها و حرکات سریع را تحمل کند. چرخها معمولاً از جنس لاستیک ساخته میشوند و سایز و سختی آنها بستگی به نوع اسکیت بورد و سطحی که بر روی آن قرار میگیرد، متفاوت است.
علاوه بر سرگرمی و تفریح، اسکیت بوردینگ برخی از مزایای جسمی و ذهنی نیز به همراه دارد. این ورزش به تقویت عضلات، بهبود تعادل و هماهنگی بدنی کمک میکند و همچنین به عنوان یک راهکار مؤثر در کاهش استرس و افزایش آرامش روانی به شمار میرود. از این رو، این ورزش به عنوان یکی از فعالیتهای ورزشی موثر برای جوانان و بزرگترها مطرح است.
در نهایت این ورزش به عنوان یک فرهنگ و سبک زندگی خود را در طول سالها توسعه داده است. از جشنوارههای سالانه گرفته تا رقابتهای بینالمللی و نمایشهای زنده، اسکیت بورد به عنوان یک لازمه فرهنگی در دنیای امروزی شناخته میشود. همچنین امروزه اسکیتبوردینگ در بازی های المپیک به سرعت توانسته طرفداران خود را پیدا کند.
تاریخچه اسکیتبوردینگ در ایران و جهان
اسکیتبوردینگ به دهه ۱۹۵۰ میلادی برمیگردد، زمانی که موجسواری در کالیفرنیا محبوب شد و برخی از جوانان تصمیم گرفتند که این ورزش را به زمینهای خشک آورده و با استفاده از تختههای چوبی ساخته شده، تجربهای مشابه را ارائه دهند.
این ورزش ابتدا به عنوان «موجسواری در خشکی» شناخته شد و به سرعت محبوبیت پیدا کرد. با گذر زمان، اسکیتبوردینگ به شکلهای مختلفی توسعه یافت و با گسترش فرهنگ خیابانی، تبدیل به یک نماد از آزادی و خلاقیت جوانان شد.
این ابتکار کمکم به یک ورزش و فرهنگ جهانی تبدیل شد که امروزه به اشکال مختلفی از جمله اسکیت بورد خیابانی، پارکی و مسابقات حرفهای توسعه یافته است.
از دهه ۷۰ میلادی، اسکیت پارکهایی مخصوص برای اسکیتبازها، دوچرخه سواران BMX، اسکیت بازان اگرِسیو و اخیراً، اسکوتر بازها ساخته شده است.
در طول دهههای گذشته اسکیتبردینگ دستخوش تحولات فراوانی بوده، بهطوریکه در عرض نیم قرن از شکلی ساده و ابتدایی به شکل امروزی خود درآمده. افراد زیادی در آمریکا باعث وجود تغییرات تخته اسکیت و خود اسکیتبردینگ و نیز حرکتهای آن بودهاند.
اولین اسکیت بوردهای تجاری در سال ۱۹۵۹ به بازار آمدند، اما نسخههای خانگی و ابتدایی آنها که معمولاً از چرخهای رولر اسکیت قدیمی متصل به تخته ساخته میشدند، برای اولین بار در دهه ۱۹۵۰ تولید شدند.
در اوایل دهه ۱۹۶۰، تولیدکنندگان اسکیت بورد مانند ماکاها و هوبی تلاش کردند تا با ترویج اسکیت بورد که در آن زمان به عنوان «موجسواری در پیادهرو» شناخته میشد، از محبوبیت فزاینده موجسواری بهرهبرداری کنند و این ورزش را به عنوان یک انحراف جایگزین در زمانی که امواج قابل سواری در دسترس نبود، معرفی کنند.
در سال ۱۹۶۳، ماکاها اولین تیم حرفهای اسکیت بورد را تشکیل داد و در همان سال، نخستین مسابقه اسکیت بورد در هرموسا، کالیفرنیا برگزار شد. این مسابقه شامل رویدادهایی در سبک آزاد و سراشیبی اسلالوم بود.
با این حال، محبوبیت اولیه اسکیت بورد در سالهای بعد به دلیل محدودیتهای مانورپذیری و هشدارهای متخصصان ایمنی درباره خطرات این فعالیت، کاهش یافت.
در مورد شروع اسکیتبردینگ در ایران اطلاعات دقیقی در دسترس نیست، اما گفته میشود که این رشته ورزشی از دهه ۸۰ به طور حرفهای توسط علاقهمندان دنبال میشود.
تهران به عنوان مرکز این ورزش، دارای طرفداران بیشتری است و به همین دلیل اسکیت پارکهایی مانند «آب و آتش» واقع در پارک آب و آتش، «مجموعه ورزشی انقلاب» و به تازگی اسکیت پارک «نهج البلاغه» در این شهر ساخته شده است.
علاوه بر تهران، در سایر شهرها نظیر تبریز، اصفهان، شیراز، مشهد، ساری و کرمان نیز اسکیتبازانی وجود دارند که با توجه به نبود اسکیت پارکهای استاندارد، در خیابانها و مکانهای عمومی به اسکیتبردینگ میپردازند.
در حال حاضر، بیش از ده هزار نفر اسکیت سوار در ایران وجود دارد و این تعداد به طور مداوم در حال افزایش است.
شرایط ورود اسکیتبوردینگ در بازی های المپیک
۸۸ جایگاه برای اسکیتبازان واجد شرایط برای شرکت در ورزش اسکیتبوردینگ در بازی های المپیک پاریس ۲۰۲۴ وجود دارد که شامل ۴۴ مرد و ۴۴ زن میباشد. کمیتههای ملی المپیک میتوانند حداکثر شش اسکیتباز (سه مرد و سه زن) را در هر یک از دو رشته — استریت و پارک — ثبتنام کنند.
کشور میزبان، فرانسه، چهار جایگاه را برای خود رزرو کرده است، بهطوری که یک جایگاه برای هر رویداد اختصاص داده خواهد شد، در حالی که به همان میزان برای کمیتههای ملی المپیک واجد شرایط طبق قوانین جهانی اختصاص داده میشود.
بقیه جایگاههای کل به تعداد زیادی از اسکیتبازان بر اساس امتیازات کسب شده از طریق فهرست ردهبندی جهانی الماسکیبرد المپیک به تاریخ ۲۴ ژوئن ۲۰۲۴ تعلق دارد.
بیست اسکیتباز واجد شرایط پس از سه دوره متوالی تصمیمگیری (از ۲۲ ژوئن تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۲؛ از ۱ ژانویه تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۳؛ و از ۱ ژانویه تا ۲۳ ژوئن ۲۰۲۴) در هر رویداد بر اساس جنسیت به طور مشخص در فهرست رسمی ورزشکاران المپیک پاریس ۲۰۲۴ انتخاب خواهند شد.
قوانین اسکیتبوردینگ در بازی های المپیک
بزرگترین اسکیتبازان جهان در بازیهای المپیک با یکدیگر روبهرو میشوند و در دو رشته محبوبترین و تماشاییتر رقابت میکنند: پارک و خیابان.
ورزشکاران باید چشمگیرترین ترفندهای خود را انجام دهند و معیارهای درجه سختی، سرعت و دامنه حرکات را رعایت کنند. مسابقات از دو دور تشکیل شده است: مقدماتی و فینال.
مسابقه پارک در یک مسیر متنوع با ترکیب کاسهها و خمهای متعدد برگزار میشود که ورزشکاران از آن برای جمعآوری سرعت و اجرای ترفندهای هوا استفاده میکنند.
اسکیتبوردها بر اساس ارتفاع و سرعت ترفندهایی که در حین پرش انجام میدهند و همچنین ظرفیت آنها برای استفاده از کل سطح و همه موانع مورد قضاوت قرار میگیرند. آنها سه دوش ۴۵ ثانیهای را انجام میدهند که بهترین آنها به عنوان امتیاز راند نهایی آنها به حساب میآید.
رویدادهای خیابانی در مسیری مستقیم «خیابان مانند» با پلهها، نردهها و غیره برگزار میشوند تا شبیه محیطهای شهری باشند که اسکیتبرد در آنجا شروع شد.
ورزشکاران مجموعهای از ترفندها را انجام میدهند و همچنین در مورد نحوه کنترل تخته خود در طول دو دویدن ۴۵ ثانیه ای و پنج ترفندی که انجام میدهند، قضاوت می شوند.
مدالهای اسکیتبوردینگ در بازی های المپیک ۲۰۲۴
در مسابقه خیابانی، اسکیتبردبازها حرکات نمایشی را در مسیری شبیه به خیابان که شامل پلهها و نردههاست، انجام میدهند. آنها دو بار، هر بار به مدت ۴۵ ثانیه اجرا میکنند و پنج حرکت انجام میدهند. امتیاز نهایی مجموع امتیاز بهترین اجرا و بهترین دو حرکت است.
در مسابقه پارک، اسکیتبردبازها حرکات نمایشی پرشی را در یک کاسه بتنی توخالی که شامل رمپها و نیمپایپهاست، انجام میدهند. اسکیتبردبازها سه بار، هر بار به مدت ۴۵ ثانیه اجرا میکنند و هشت نفر برتر به مرحله نهایی راه مییابند.
چشمانداز بینالمللی در اسکیتبرد چگونه است؟
آمریکاییها مدعی هستند که این ورزش را اختراع کردند، اما در بازیهای توکیو به سختی میتوانستید این موضوع را متوجه شوید. ژاپنیها برتری داشتند و سه مدال طلا از چهار مدال موجود را به همراه یک برنز و یک نقره کسب کردند.
جاگر ایتون که در مسابقات خیابانی مردان در بازیهای توکیو مدال برنز را کسب کرد و یکی از تنها دو آمریکایی بود که در نخستین حضور اسکیتبرد در المپیک مدال گرفت، در مسابقه خیابانی شرکت خواهد کرد.
نیجاه هاستون که به عنوان یکی از بهترین اسکیتبردبازهای خیابانی تاریخ شناخته میشود، اما در بازیهای توکیو در مسابقه خیابانی مردان در جایگاه ناامیدکننده هفتم قرار گرفت، به دنبال جبران است. برایس وتسین نیز در پارک در بازیهای توکیو در جایگاه ششم قرار گرفت.