بازی‌های المپیک، یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین رویدادهای ورزشی در تاریخ بشر هستند. این بازی‌ها ریشه در فرهنگ و تمدن باستانی یونان دارد و امروزه به یک نماد جهانی تبدیل شده است. در ادامه این مقاله به بررسی تاریخچه المپیک و نحوه پیدایش بازی‌های المپیک و تحولات آن در طول زمان خواهیم پرداخت.
بازی المپیک چیست؟
بازی‌های المپیک (به فرانسوی: Olympiques) یا المپیاد ورزشی به جشنوارهٔ ورزشی‌ای گفته می‌شود که به عقیده باستان‌شناسان و تاریخ‌نویسان در یونان باستان به انجام می‌رسید.
در واقع تاریخچه المپیک به بازی‌های المپیک باستان برمی‌گردد که در شهر کوچکی به نام المپیا در کشور یونان (در فاصله ۴۰۰ کیلومتری آتن) که محل بازی‌های المپیک باستان بود، برگزار می‌شد.
در دوره باستان جشن‌ها در ابتدا جنبه مذهبی داشت و برای ادای احترام به زئوس «پادشاه خدایان یونان» در صحن مربوط به او در المپیا برگزار می‌شد.
در حقیقت، این بازی‌ها به دو صورت “جشنی مذهبی” و “رقابت‌های ورزشی” بود. در یونان باستان، شرکت کنندگان متشکل از مردانی بودند که ثروت و وقت کافی داشتند تا به تمرین ورزشی بپردازند.
کوبرتن به توانایی احیای این بازی‌ها پی برد، البته با این فکر که ارزش‌های تربیتی ورزش قرن نوزدهم را نیز به آن بیافزاید. در حال حاضر ایالات متحده آمریکا با به دست آوردن ۲۹۵۹ مدال در مجموع پرافتخارترین تیم بازی‌های المپیک است.
تاریخچه المپیک در دوره باستان
تاریخچه پیدایش بازی‌های المپیک: ریشه‌های المپیک
بازی‌های المپیک باستان به طور رسمی قبل از عصر طلایی یونان و در سال ۷۷۶ قبل از میلاد در شهر المپیا آغاز شدند. این بازی‌ها به افتخار زئوس، خدای اصلی یونان باستان و هر چهار سال یکبار برگزار می‌گردید و تا ۳۹۳ سال پس از میلاد مسیح (نزدیک به ۱۲۰۰ سال) ادامه داشت.
در تاریخچه المپیک آمده که در ابتدا این رویداد شامل تنها یک رشته ورزشی، دویدن ۱۹۲ متری، بود. اما به تدریج سایر رشته‌های ورزشی مانند پرتاب دیسک، پرتاب وزنه و مسابقات جنگی نیز به آن افزوده شدند.
بازی‌های المپیک نه تنها به عنوان یک رویداد ورزشی، بلکه به عنوان یک جشن مذهبی و فرهنگی نیز اهمیت داشتند. در این دوره، ورزشکاران نه تنها برای مسابقه و قهرمانی می‌آمدند، بلکه برای نشان دادن مهارت‌ها و قدرت بدنی خود نیز تلاش می‌کردند.
در واقع، برنده مسابقات به عنوان قهرمانان ملی شناخته می‌شدند و جوایز زیادی از جمله تاج زیتون و احترام عمومی عاید آنان می‌گشت.
افراد در این مسابقات به صورت فردی شرکت می‌کردند، نه به عنوان نمایندگان یک شهر خاص. تمرکز اصلی این مسابقات بر روی ویژگی‌های مردانه مثل قدرت و ورزیدگی بود که در فرهنگ یونانی آن زمان ارزش زیادی داشت.
برخلاف سنت‌های مدیترانه‌ای که به پوشیدگی اهمیت می‌دادند، شرکت‌کنندگان به صورت برهنه در این مسابقات شرکت می‌کردند. به عنوان مثال، واژه «ژیمناستیک» هم از کلمه یونانی به معنی «برهنه» گرفته شده است.
مورخان نظرات گوناگونی برای توضیح این موضوع دارند. آنها می‌گویند که برهنگی در میان مردم نشان‌دهنده کنترل خود بر رفتار است یا ممکن است بخشی از یک مراسم مذهبی باشد که بر مفهوم گذرایی زندگی تأکید می‌کند.
برخی هم معتقدند که برهنگی به آنها قدرت خاصی در مقابل آسیب‌ها می‌دهد یا این که در واقع لخت بودن لباس مختص افراد از طبقه بالا بوده است.
اما چیزی که واضح است، این است که یونانی‌ها برهنگی را خجالت‌آور نمی‌دانستند. در تاریخ یونان و آثار کشف‌شده به سال ۷۶۶ پیش از میلاد برخورد می‌کنیم که «تیمائوس»، نخستین مورخ یونانی، از مردی به نام «کره ابوس» یاد کرده است که سریع‌ترین فرد در دویدن بود.
این جشن‌ها بیشتر برای آماده‌سازی جوانان در برابر هر نوع تجاوز به خاک یونان برگزار می‌شد و به همین دلیل رونق زیادی پیدا کرد.
رشته‌های ورزشی مختلفی در این مسابقات برگزار می‌شد که شامل دو، پرش، پرتاب دیسک، پنج‌گانه باستانی، مشت‌زنی، کشتی، پانکریشن، اسب‌دوانی و ارابه‌رانی بودند.
نوباوگان، جوانان و قهرمانان به طور جداگانه به رقابت می‌پرداختند. همچنین، در حاشیه المپیک مسابقات شعر و شاعری، سخنوری و موسیقی هم برگزار می‌شد.
جشن‌های «المپیا» تا سال ۳۹۴ ادامه داشت که در آن سال امپراتور روم آن را تعطیل کرد. این تعطیلی طولانی به ویرانی «المپیا» و نیایشگاه «زئوس»، نماد قدرت و قهرمانی، انجامید.
تاریخچه المپیک و افسانه‌های آن
افسانه‌های جالبی درباره پیدایش مسابقات المپیک وجود دارد! یکی از داستان‌ها می‌گوید که هرکول، این نیم‌خدای معروف در اساطیر یونانی، به افتخار فتوحات بزرگش این مسابقات را راه‌اندازی کرد.
در افسانه‌های دیگر نیز دو خدای بزرگ یونان باستان، زئوس و کرونوس، بر سر فرمانروایی المپیا به جنگ پرداختند و در نهایت زئوس پیروز شد. به همین خاطر است که این مسابقات به یاد این پیروزی برگزار می‌شود.
در دوران قدیم، تنها مردان یونانی که آزاد و نه برده بودند، می‌توانستند در این جشن مذهبی زئوس شرکت کنند. زن‌های مجرد هم در زمان خاصی به افتخار هرا، همسر زئوس و مادر هرکول، به رقابت می‌پرداختند.
اما زن‌های متأهل حق حضور در مسابقات را نداشتند و اگر این قاعده را نادیده می‌گرفتند، باید بهای سنگینی را می‌پرداختند. مسابقات المپیک در میان یونانی‌ها از اهمیت زیادی برخوردار بود، به طوری که مورخان یونانی از آن به عنوان یک واحد برای اندازه‌گیری زمان استفاده می‌کردند. یک «المپیاد» به معنای چهار سال بود.
افول بازی‌های المپیک باستانی
با گسترش امپراطوری روم و تغییرات فرهنگی و اجتماعی در قرن‌های بعد، تحت تأثیر نفوذ مسیحیت، بازی‌های المپیک به تدریج اهمیت خود را از دست دادند.
آخرین دوره بازی‌های المپیک باستان به سال ۳۹۳ میلادی برمی‌گردد، زمانی که امپراطور تئودوسیوس اول، برگزاری آنها را غیرقانونی اعلام کرد. از آن پس، این بازی‌ها به طور رسمی پایان یافتند و دیگر برگزار نشدند.
احیای بازی‌های المپیک: دوره مدرن
برگزاری مجدد بازی‌های المپیک در قرن نوزدهم میلادی به عنوان بخشی از تلاش‌های بارون پیر دوکابرتن به وقوع پیوست. او به تأسیس کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) و احیای بازی‌ها کمک کرد.
نخستین دوره بازی‌های المپیک مدرن در سال ۱۸۹۶ در آتن، یونان برگزار شد و به دنبال آن، این بازی‌ها به سرعت به یک رویداد بین‌المللی تبدیل شدند.
همانطور که گفتیم، جنبش المپیک توسط معلم فرانسوی “پیر دو فردی بارون دوکوبرتن” در سال ۱۸۹۲ میلادی پیشنهاد شد و او ایده احیای بازی‌های المپیک را مطرح کرد.
پیر دوکوبرتن در اول ژانویه ۱۸۶۳ میلادی در پاریس به دنیا آمد و خیلی زود به ادبیات، تاریخ و مسائل تربیتی علاقه‌مند شد. او آرزو داشت که بازی‌های المپیک به شیوه‌ای مدرن دوباره زنده شود.
از این رو، او با همکاری دوستان نزدیکش کمیته بین‌المللی المپیک را بنیان نهاد و از سال ۱۸۹۶ تا ۱۹۲۵ میلادی ریاست آن را بر عهده داشت.
وقتی از این مسئولیت کناره‌گیری کرد، لقب ریاست افتخاری بازی‌های المپیک را دریافت کرد. حالا هم کمیته بین‌المللی المپیک در لوزان، سوئیس قرار دارد.
پیر دوکوبرتن در دوم سپتامبر ۱۹۳۷ میلادی در ژنو درگذشت و بر اساس وصیتش، قلب او را در المپیا، شهری در یونان به خاک سپردند.
او معتقد بود که المپیا، نخستین محل برگزاری المپیک باستان، نماد دوستی، صلح و آرامش است. این مکان اکنون مقر آکادمی بین‌المللی المپیک است.
رؤیاها و اندیشه‌های کوبرتن در مورد تحول تربیتی و احیای بازی‌های المپیک تحت تأثیر اوضاع زمانه‌اش بود، از جمله جنگ‌ها و خشونت‌های آن دوران. یکی از دلایلی که او بر روی ورزش و تحول تربیتی تأکید داشت، نگرانی‌اش از ضعف جسمانی هم‌وطنانش بود.
او احساس می‌کرد این ضعف در شکست ننگین فرانسه در جنگ فرانسه – آلمان در سال ۱۸۷۱ میلادی نقشی کلیدی داشته و باید اقدامی صورت می‌گرفت.
برای همین، کوبرتن به کشورهای مختلف سفر کرد تا نظام آموزشی و میزان توجه به ورزش را بررسی کند. او متوجه شد که ورزش جزئی اساسی از برنامه تحصیلی است و دانش‌آموزان به‌مرورزمان در مهارت‌های ورزشی پیشرفت می‌کنند.
تاریخچه المپیک در دوره مدرن
تاریخچه المپیک در دوران مدرن از همایش ۲۳ ژوئن ۱۸۹۴ میلادی در دانشگاه سوربن پاریس، شروع شد و نمایندگان حاضر، از جمله آقای کوبرتن، تصمیم مهمی را گرفتند.
آنها نه تنها بر احیای بازی‌های المپیک به شکلی نوین توافق کردند، بلکه راه‌اندازی کمیته بین‌المللی بازی‌های المپیک را که بعدها به “کمیته بین‌المللی المپیک” معروف شد، نیز تأسیس کردند.
این کمیته واقعاً قلب نهضت المپیک است و به عنوان دولت المپیک شناخته می‌شود. وظیفه‌اش حل و فصل چالش‌ها و تصمیم‌گیری‌های حیاتی مانند انتخاب میزبان مسابقات و برنامه‌ریزی برای بازی‌های المپیک است.
اولین دوره بازی‌های المپیک نوین، تنها دو سال پس از تأسیس این کمیته، در سال ۱۸۹۶ در شهر زیبای آتن یونان برگزار شد. جالب است بدانید که ایران پس از عضویت در کمیته بین‌المللی المپیک در سال ۱۹۴۷، اولین بار به عنوان کمیته ملی المپیک ایران، در بازی‌های ۱۹۴۸ لندن شرکت کرد.
در تاریخچه المپیک آمده که شمار شرکت‌کنندگان در المپیک از ۲۴۵ نفر از ۱۵ کشور در سال ۱۸۹۶ به حدوداً ۱۱٬۱۰۰ ورزشکار از ۲۰۲ کشور در المپیک تابستانی ۲۰۰۴ در آتن رسید.
جالب است بدانید که تعداد ورزشکاران در المپیک زمستانی بسیار کمتر از تابستانی است. برای مثال، در المپیک زمستانی ۲۰۰۲ در سالت لیک سیتی، ۲٬۴۰۰ ورزشکار از ۷۷ کشور در ۷۸ رویداد به رقابت پرداختند.
المپیک به عنوان یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای رسانه‌ای شناخته می‌شود. در المپیک سیدنی ۲۰۰۰، بیش از ۱۶٬۰۰۰ خبرنگار و گزارشگر حضور داشتند و حدود ۸/۳ میلیارد بیننده از طریق تلویزیون این مسابقات را تماشا کردند.
رشد و گسترش این رویداد یکی از چالش‌هایی است که المپیک در حال حاضر با آن روبه‌روست. اگرچه در دهه ۱۹۸۰، ورود ورزشکاران حرفه‌ای و حمایت مالی از سوی شرکت‌های بزرگ به مشکلات مالی کمک کرد.
اما تعداد زیاد ورزشکاران، خبرنگاران و تماشاچیان می‌تواند برای شهرهای میزبان چالش‌هایی در زمینه سازماندهی به وجود آورد.
هم‌اکنون ۲۰۳ کشور در رقابت‌های المپیک شرکت می‌کنند که از ۱۹۳ کشور به رسمیت شناخته شده توسط سازمان ملل بیشتر است. کمیته بین‌المللی المپیک برخلاف دیگر سازمان‌های بین‌المللی به کشورهایی که استقلال سیاسی ندارند، نیز اجازه شرکت می‌دهد.
به همین دلیل، بسیاری از مستعمرات و کشورهای غیر مستقل این فرصت را دارند که تیم‌ها و ورزشکاران خاص خود را به المپیک بفرستند، حتی اگر این ورزشکاران شهروند یک کشور دیگر، عضو کمیته المپیک باشند.
برای مثال، سرزمین‌هایی مانند پورتوریکو، برمودا و هنگ کنگ باوجود اینکه قانوناً جزء یک کشور دیگر هستند، به عنوان کشورهای مستقل در این مسابقات شرکت می‌کنند.
همچنین، از سال ۱۹۸۰، تایوان با نام «چین تایپه» و زیر پرچمی که کمیته بین‌المللی المپیک طراحی کرده، در این رقابت‌ها شرکت می‌کند.
در گذشته، جمهوری خلق چین به خاطر حضور تایوان تحت عنوان «جمهوری چین» از شرکت در این مسابقات خودداری می‌کرد. همچنین، کمیته بین‌المللی المپیک در ۹ فوریه ۲۰۰۶، جمهوری جزایر مارشال را به رسمیت شناخت و این سرزمین نیز می‌تواند در المپیک ۲۰۰۸ پکن شرکت کند.
بازی‌های المپیک آتن ۱۸۹۶
در تاریخچه المپیک بازی‌های المپیک آتن ۱۸۹۶ نقطه عطفی برای این رویداد بود. این رویداد شامل ۴۲ رشته ورزشی و ۲۸۰ ورزشکار از ۱۳ کشور بود. مسابقات در ورزشگاه باستانی آتن برگزار شد و توجهات زیادی را جلب کرد.
بازی‌های المپیک ۱۸۹۶ به دلیل تمرکز بر ارزش‌های ورزشی، صلح و همکاری میان ملت‌ها، یک نقطه عطف در تاریخ بشری به شمار می‌آید.
اصول زیربنایی المپیزم یا فلسفه المپیک
المپیک نوین به تدریج همراه جنبش المپیک رشد و توسعه پیدا کرده است. حالا المپیزم به عنوان اصول زیربنایی “منشور المپیک” شناخته می‌شود که مثل کتاب قانون کمیته بین‌المللی المپیک عمل می‌کند.
در بخشی از این کتاب، به زیبایی اشاره شده است که “المپیزم فلسفه زندگی است” و “بهبود و ترکیب متوازن ویژگی‌های جسمانی، اراده و عقل” را هدف قرار می‌دهد.
المپیزم با آمیختن ورزش، فرهنگ و تعلیم و تربیت، سعی دارد روشی از زندگی خلق کند که بر لذت تلاش، ارزش‌های تربیتی، الگوهای خوب، مسئولیت اجتماعی و احترام به اصول جهانی اخلاقی تأکید دارد.
هدف المپیزم این است که “ورزش را در خدمت شکوفایی هماهنگ نوع بشر قرار دهد و به ایجاد جامعه‌ای امن و محترم برای مقام انسان کمک کند.”
جنبش المپیک نمایانگر اتحادی بین پنج قاره است و با گرد هم آوردن ورزشکاران جهان در جشنواره بزرگ ورزش‌ها، بازی‌های المپیک به اوج خود می‌رسد. نماد آن هم “پنج حلقه در هم بافته” است.
پرداختن به ورزش حقی انسانی است و هر گونه تبعیض نسبت به یک کشور یا شخص در زمین مسابقه، به دلایل نژادی، مذهبی، سیاسی یا جنسیتی، با ارزش‌ها و اصول جنبش المپیک تناقض دارد.
همچنین احترام به محیط زیست، برابری در شرایط ورزش زنان و مردان، همبستگی اجتماعی و اتحاد میان ورزش، تعلیم و تربیت و فرهنگ از دیگر اصول مهم این جنبش است.
المپیزم بر اساس منشور المپیک شامل: شکیبایی و تحمل، همبستگی، احترام به دیگران، بازی جوانمردانه، برابری، عدم تبعیض، شرکت در مسابقات، دوستی و توسعه ویژگی‌های مثبت رفتاری می‌شود.
اهداف چهارگانه جنبش المپیک
- ترویج و پرورش ویژگی‌های اخلاقی و جسمانی: هدف اصلی جنبش المپیک، تقویت و توسعه ویژگی‌های اخلاقی و جسمانی است که اساس ورزش را تشکیل می‌دهد.
- تعلیم و تربیت جوانان از طریق ورزش: این جنبش به دنبال تربیت جوانان به وسیله ورزش است تا دنیایی پر از صلح و دوستی بسازد.
- انتشار اصول المپیک برای صلح جهانی: یکی دیگر از اهداف این جنبش، ترویج و انتشار اصول المپیک در سطح جهانی به منظور دستیابی به صلح جهانی است.
- گردهمایی ورزشکاران در بازی‌های المپیک: هر چهار سال یک بار، ورزشکاران از سرتاسر جهان در یک جشنواره به نام بازی‌های المپیک گرد هم می‌آیند.
جنبش المپیک یا کمیته بین‌المللی المپیک (IOC)
چندین سازمان در شکل‌گیری جنبش المپیک نقش دارند و با همکاری یکدیگر، این نهضت را به وجود می‌آورند. قوانین و روش‌های فعالیت این سازمان‌ها در بخش المپیک مشخص شده است.
کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) که در حال حاضر تحت ریاست ژاک روژ قرار دارد، هسته اصلی جنبش المپیک را تشکیل می‌دهد. این کمیته به عنوان “دولت المپیک” شناخته می‌شود، زیرا مسئولیت حل و فصل مشکلات و اتخاذ تصمیمات کلیدی مانند انتخاب میزبان مسابقات و برنامه‌ریزی برای المپیک را بر عهده دارد.
سه سازمان اصلی که کمیته المپیک را تشکیل می‌دهند عبارت‌اند از:
- فدراسیون‌های بین‌المللی (IFs): این فدراسیون‌ها مسئولیت قوانین و نظارت بر هر ورزش را دارند، به عنوان مثال فیفا برای فوتبال و فدراسیون بین‌المللی والیبال.
- کمیته‌های ملی المپیک (NOCs): این کمیته‌ها مسئول هدایت و کنترل جنبش‌های المپیک در هر کشور هستند، مانند کمیته المپیک ایالات متحده.
- کمیته‌های برنامه‌ریزی برای بازی‌های المپیک (OCOGs): این کمیته‌ها وظیفه کنترل و مدیریت رویدادهای خاص در المپیک را دارند.
در حال حاضر، جنبش المپیک شامل ۲۰۰ عضو NOC و ۳۵ عضو IF است. OCOGها قبل از هر المپیک تشکیل می‌شوند و پس از پایان بازی‌ها و تکمیل گزارش‌ها منحل می‌گردند.
به طور کلی، جنبش المپیک شامل هر شخص و نهادی است که در برگزاری المپیک نقش دارد، از جمله هیئت‌های داوری، ورزشکاران، رسانه‌ها و حامیان بازی‌های المپیک.
رشته‌های ورزشی در المپیک
در ادامه بررسی تاریخچه المپیک، بیایید نگاهی به مسابقات المپیک تابستانی ۲۰۰۴ بیندازیم که در ۲۸ رشته ورزشی برگزار شد. اگر هر رشته ورزشی، مانند ورزش‌های آبی، جداگانه شمرده می‌شد، تعداد آنها به ۳۷ می‌رسید!
جالب است که ۹ رشته ورزشی در نخستین المپیک حضور داشتند و همچنان در تمام دوره‌های بعد برگزار می‌شوند: دو و میدانی، دوچرخه‌سواری، شمشیر بازی، ژیمناستیک، وزنه‌برداری، تیراندازی، شنا و کشتی. اگر قایقرانی در سال ۱۸۹۶ به دلیل شرایط جوی لغو نمی‌شد، این رشته هم به فهرست آن المپیک اضافه می‌شد.
برویم سراغ المپیک زمستانی که در ۷ رشته ورزشی برگزار شد، اما اگر هر رشته ورزشی مانند اسکی و اسکیت را جدا جدا در نظر بگیریم، تعداد آنها به ۱۵ رشته می‌رسد.
از میان این رشته‌ها، اسکی بیرون از جاده، اسکیت نمایشی، هاکی روی یخ، عملیات مرکب اسکاندیناویایی، پرش با اسکی، و اسکیت سرعت همگی بخشی از این المپیک‌ها بودند.
جالب‌تر اینکه اسکیت نمایشی و هاکی روی یخ حتی قبل از برگزاری المپیک‌های زمستانی، در مسابقات تابستانی هم رقابت می‌کردند!
در سال‌های اخیر، کمیته ملی المپیک به فکر جلب توجه تماشاگران بوده و چندین ورزش جدید را به برنامه مسابقات اضافه کرده است، مثل اسنوبورد، والیبال ساحلی و جودو.
با این حال، رشد المپیک موجب شده تا ورزش‌های کم طرفدار مانند پنج‌گانه مدرن یا رشته‌های پرهزینه‌ای مثل «قایقرانی آب‌های آرام»، جایگاه خود را در برنامه المپیک از دست بدهند. کمیته ملی المپیک اخیراً تصمیم گرفت از سال ۲۰۱۲، بیسبال و سافت بال را از مسابقات حذف کند.
طبق ماده ۴۸٫۱ منشور المپیک، هر دوره مسابقات المپیک تابستانی باید حداقل ۱۵ ورزش داشته باشد. کمیته ملی المپیک بعد از نشست ۱۱۴ خود در “مکزیک ۲۰۰۲”، تصمیم گرفت که برنامه المپیک تابستانی را به حداکثر ۲۸ ورزش، ۳۰۱ مسابقه و ۱۰۵۰۰ ورزشکار محدود کند.
مسابقات المپیک شامل ورزش‌هایی است که تحت نظارت فدراسیون‌های بین‌المللی قرار دارند و فهرست آن در ماده ۶۴ منشور المپیک آمده است. لازم است که دو سوم اعضای کمیته ملی المپیک رأی دهند تا منشور المپیک اصلاح شود و یک فدراسیون رسمی بتواند به جایگاه المپیک ارتقا پیدا کند.
به طور کلی، در حال حاضر رشته‌های بسکتبال ۳×۳، تیراندازی با کمان، ژیمناستیک هنری، شنای موزون، بدمینتون، بیس بال /سافت بال، بسکتبال، والیبال ساحلی، بوکس، قایقرانی اسلالوم، قایقرانی سرعت، دوچرخه‌سواری BMX، دوچرخه‌سواری کوهستان، دوچرخه‌سواری پیست، دوچرخه‌سواری جاده، شیرجه، سوارکاری، شمشیربازی، فوتبال، گلف، هندبال، هاکی، جودو، کاراته، شنای ماراتن، سه‌گانه مدرن ژیمناستیک موزون، روئینگ، راگبی هفت نفره، کشتی‌رانی Sailing، تیراندازی، اسکیت بورد، سنگ‌نوردی ورزشی، موج‌سواری، شنا، تنیس روی میز، تکواندو، تنیس، ژیمناستیک ترامپولین، ورزش‌های پنج‌گانه Modern pentathlon، والیبال، واترپولو، وزنه‌برداری، کشتی و دوومیدانی، در المپیک حضور دارند.
نمادها در تاریخچه المپیک
نهضت المپیک پر از نمادهای جالب است که بیشتر آنها بازتاب‌دهنده ایده‌ها و ارزش‌های پیِر دو کوبِرتَن هستند. معروف‌ترین این نمادها حلقه‌های المپیک هستند. این پنج حلقه درهم‌تنیده، نماد اتحاد میان پنج قاره به شمار می‌روند و جالب است بدانید که «آمریکا به عنوان یک قاره محسوب می‌شود». این حلقه‌ها در پنج رنگ زیبا روی زمینه سفید پرچم المپیک طراحی شده‌اند.
رنگ‌های سفید به عنوان «رنگ زمینه» و قرمز، آبی، سبز، زرد و سیاه به‌گونه‌ای انتخاب شده‌اند که هر کشوری حداقل یکی از این رنگ‌ها را در پرچم ملی خود دارد.
پرچم المپیک در سال ۱۹۱۴ انتخاب شد، اما برای اولین بار در بازی‌های المپیک آنتورپ در تاریخ ۲۰ دسامبر ۱۹۲۰ به اهتزاز درآمد. این پرچم در هر یک از جشن‌های بازی‌ها با افتخار به اهتزاز درمی‌آید.
شعار رسمی المپیک «Citius, Altius, Fortius» به معنای «سریع‌تر، بالاتر، قدرتمندتر» است. ایده‌های کوبرتن در مراسم المپیک به خوبی نمایان می‌شود: مهم‌ترین نکته در بازی‌های المپیک شرکت کردن است، نه فقط برنده شدن. درست مانند زندگی، مهم‌ترین اصل در تلاش کردن است نه لزوماً پیروزی؛ اصل مهم این است که با شجاعت و نیکی تلاش کنید.
آتش المپیک در مکان ویژه‌ای روشن می‌شود و دوندگان با اشتیاق آن را به صورت امدادی حمل می‌کنند. این آتش نقش بسیار مهمی در مراسم افتتاحیه بازی‌ها ایفا می‌کند. اگرچه حمل مشعل از قبل وجود داشته، اما تأکید بر حمل امدادی آن از سال ۱۹۳۶ آغاز شده است.
قهرمانان و مدال‌آوران در تاریخچه المپیک
ورزشکاران یا تیم‌هایی که در هر رشته به مقام‌های اول، دوم یا سوم دست می‌یابند، مدال دریافت می‌کنند. به برندگان مقام اول مدال طلا اهدا می‌شود. اگرچه تا سال ۱۹۱۲ این مدال‌ها از طلای خالص ساخته می‌شدند، اما امروزه از نقره با طلاکاری تولید می‌شوند.
برندگان مقام دوم مدال نقره و ورزشکاران مقام سوم مدال برنز دریافت می‌کنند. در برخی از رقابت‌ها، مانند بوکس که به صورت تک حذفی برگزار می‌شود، ممکن است مقام سوم مشخص نشود و در این صورت هر دو بازنده مرحله نیمه‌نهایی مدال برنز دریافت می‌کنند.
رسم اهدای مدال به سه شرکت‌کننده برتر از سال ۱۹۹۴ آغاز شده است؛ در بازی‌های المپیک تابستانی ۱۸۹۶ تنها به مقام‌های اول و دوم مدال‌های نقره و برنز اهدا می‌شد و در ۱۹۰۰ مدال‌های متنوع‌تری اعطا گردید.
در بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۰۴ نیز به نفرات اول مدال نقره داده می‌شد و بازی‌های المپیک ۱۹۰۶ به اولین دوره‌ای تبدیل شد که در آن سه مدال اهدا می‌شد. از بازی‌های المپیک ۱۹۴۸ به بعد، به ورزشکارانی که رتبه‌های چهارم، پنجم یا ششم را کسب می‌کنند، گواهینامه‌هایی به نام دیپلم پیروزی اهدا می‌شود.
از المپیک ۱۹۷۶ مونترآل، این دیپلم‌ها به کسانی که مدال دریافت کرده‌اند نیز تعلق می‌گیرد و از المپیک ۱۹۸۶ لس‌آنجلس، دیپلم پیروزی به رتبه‌های هفتم و هشتم نیز اهدا می‌شود تا اطمینان حاصل شود که همه بازندگان رقابت‌های مرحله یک‌چهارم نهایی که به صورت تک حذفی برگزار می‌شوند، دیپلم پیروزی را دریافت کرده‌اند.
در المپیک ۱۸۹۶ نیز دیپلم‌ها به همراه مدال به نفرات اول و دوم اهدا می‌شد. مدال‌ها و دیپلم‌های یادبود که از نظر طراحی با مدال‌ها و دیپلم‌های رسمی متفاوت هستند، به شرکت‌کنندگانی که مقامی پایین‌تر از سوم و هشتم را کسب کرده‌اند، اهدا می‌شود. در المپیک تابستانی ۲۰۰۴ آتن، به سه نفر اول علاوه بر مدال، تاج گل نیز اهدا شد.
از آنجا که رقابت‌های المپیک هر چهار سال یکبار برگزار می‌شوند، این رویدادها در نظر عموم مردم و ورزشکاران از رقابت‌های قهرمانی جهان و سایر مسابقات بین‌المللی که به صورت سالانه برگزار می‌شوند، مهم‌تر و باارزش‌تر به شمار می‌آیند.
بسیاری از ورزشکاران پس از کسب قهرمانی المپیک، در کشورهای خود یا حتی در سطح جهانی به قهرمان یا چهره‌ای مشهور تبدیل می‌شوند.
تنوع رشته‌های ورزشی و تغییرات عمده‌ای که از المپیک ۱۸۹۶ تاکنون به وجود آمده، قضاوت درباره موفق‌ترین ورزشکار در تاریخ المپیک را دشوار کرده است.
همچنین، با توجه به اینکه کمیته بین‌المللی المپیک دیگر رقابت‌های میان‌مدت را برگزار نمی‌کند، این مقایسه پیچیده‌تر شده است. با این حال، اگر بخواهیم بر اساس تعداد مدال‌های کسب‌شده مقایسه کنیم، برخی ورزشکاران به عنوان موفق‌ترین‌ها شناخته می‌شوند.
المپیک چند سال یک بار برگزار می‌شود؟
المپیک هر چهار سال یک بار برپا می‌شه! این دوره برای المپیک زمستانی هم مثل المپیک تابستانی و پاراالمپیک چهار ساله است، ولی فاصله بین این دو المپیک فقط دو ساله. جالب این که المپیک ۲۰۲۰ توکیو به خاطر همه‌گیری کرونا در سال ۲۰۲۱ برگزار شد.
بازی‌های المپیک تابستانی
بازی‌های المپیک تابستانی یک مجموعه فوق‌العاده از مسابقات چند ورزشی است که هر ۴ سال یکبار به شکل منظم و با نظم خاصی از سوی کمیته بین‌المللی المپیک برگزار می‌شود.
جالب است بدانید که در المپیک‌های ۱۸۹۶ و ۱۹۰۰ پاریس، سنت اهدای مدال به ورزشکاران برتر هنوز مرسوم نبود. اما از سال ۱۹۰۴ به بعد به ورزشکارانی که در مسابقات عملکرد عالی داشتند، مدال اهدا شد.
در هر رشته، سه مدال برای سه نفر برتر در نظر گرفته شده؛ نفر اول مدال طلا، نفر دوم مدال نقره و نفر سوم مدال برنز را دریافت می‌کند.
اولین دوره مسابقات المپیک در سال ۱۸۹۶ در آتن، پایتخت زیبای یونان برپا شد و آخرین دوره آن در توکیو برگزار شد. نکته جالب اینکه دوره بعدی این مسابقات در سال ۲۰۲۴ در پاریس برگزار خواهد شد و همه‌گان منتظر این رویداد بزرگ هستند.
علاوه بر این، پنج کشور یونان، بریتانیا، فرانسه، سوئیس و استرالیا در تمام دوره‌های المپیک حاضر بوده‌اند. همچنین از سال ۱۹۲۴ به بعد، بازی‌های المپیک زمستانی به دنبال موفقیت‌های المپیک تابستانی برگزار می‌شود و این یک ماجرای جذاب و هیجان‌انگیز است!
بازی‌های المپیک زمستانی
در ادامه تاریخچه المپیک می‌رسیم به بازی‌های المپیک زمستانی که یک رویداد ورزشی فوق‌العاده است و هر چهار سال یک بار در رشته‌های مختلف ورزشی برگزار می‌شود.
در این مسابقات، ورزشکاران در زمینه‌هایی که به برف و یخ مربوط می‌شود، مثل اسکی، هاکی روی یخ و دیگر ورزش‌ها، به رقابت می‌پردازند.
شهری زیبا به نام شامونی در شرق فرانسه، اولین میزبان این الماسه‌های زمستانی در سال ۱۹۲۴ بود. المپیک‌های مدرن به نوعی به المپیک‌های باستانی الهام گرفته شده‌اند که از ۷۷۶ قبل از میلاد تا ۳۹۴ میلادی در المپیا یونان برگزار می‌شدند.
پیر دو کوبرتن فرانسوی نیز در سال ۱۸۹۴ کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) را تأسیس کرد که باعث برگزاری اولین بازی‌های المپیک تابستانی مدرن در آتن در سال ۱۸۹۶ شد.
او همچنین رویه و اختیارات این کمیته را مشخص کرد. کمیته بین‌المللی المپیک، قلب جنبش المپیک است که ساختار و اختیاراتش را تعیین می‌کند.
پنج ورزش مهم المپیک زمستانی که شامل نه رشته هستند، شامل بابسلد، کرلینگ، هاکی روی یخ، اسکی نوردیک (که رشته‌های گشت نظامی، اسکی صحرانوردی، نوردیک ترکیبی و اسکی پرش را در بر می‌گیرد) و همچنین اسکیت روی یخ (که شامل رشته‌های اسکیت نمایشی و اسکیت سرعت می‌باشد) هستند.
این بازی‌ها از سال ۱۹۲۴ تا ۱۹۳۶ هر چهار سال یک بار برگزار می‌شدند، اما در سال‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۴۴ به خاطر جنگ جهانی دوم متوقف شدند و در سال ۱۹۴۸ دوباره شروع به کار کردند. تا سال ۱۹۹۲، بازی‌های المپیک تابستانی و زمستانی در یک سال برگزار می‌شدند.
تحولات و جهانی شدن بازی‌های المپیک
پس از موفقیت بازی‌های المپیک آتن، این رویداد به تدریج در سراسر دنیا گسترش یافت. بازی‌های المپیک تابستانی و زمستانی به طور دوره‌ای در کشورهای مختلف برگزار شدند. از آن زمان، بازی‌های المپیک به یک پدیده فرهنگی و اقتصادی تبدیل شده و به نماد همبستگی میان کشورها تبدیل شدند.
همچنین در تاریخچه المپیک می‌بینیم که در طول تاریخ این رویداد با چالش‌های مختلفی مواجه شده است. جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم باعث لغو بازی‌های المپیک در سال‌های ۱۹۱۶، ۱۹۴۰ و ۱۹۴۴ شد.
با این حال، از سال ۱۹۴۸ به بعد، بازی‌ها با موفقیت ادامه یافتند و به عنوان یک نماد جهانی از صلح و همبستگی میان ملت‌ها باقی ماندند.
اهمیت اجتماعی و فرهنگی
امروزه بازی‌های المپیک به یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای ورزشی در سطح جهانی تبدیل شده است. این رویداد نه تنها به عنوان یک فرصت برای نمایش توانمندی‌های ورزشی و فرهنگی ملت‌ها به حساب می‌آید، بلکه به رشد اقتصادی و گردشگری کشورهای میزبان نیز کمک شایانی می‌کند.
بازی‌های المپیک فقط یک رویداد ورزشی نیستند، بلکه نشان‌دهنده همکاری، شجاعت و روحیه رقابتی ورزشکاران از سراسر جهان هستند. این رویداد به افراد از ملیت‌های مختلف این امکان را می‌دهد که برای دستیابی به یک هدف مشترک، فراتر از مرزها و فرهنگ‌های خود، با یکدیگر رقابت کنند.
در پایان باید گفت، تاریخچه المپیک به‌عنوان یک میراث فرهنگی و ورزشی از تمدن باستانی یونان تا به امروز، نشانه‌ای از پیشرفت و همبستگی بشری است.
این رویداد نه تنها الهام‌بخش ورزشکاران و جوانان جهان است، بلکه به ما یادآوری می‌کند که ورزش می‌تواند موجب نزدیکی ملل و فرهنگ‌های مختلف شده و پیوندهای انسانی را تقویت کند.
بی‌تردید، ارزش‌های المپیک همیشه در قلب انسانیت باقی خواهند ماند و ما باید به حفظ و ارتقا این ارزش‌ها ادامه دهیم.
